Ստոմատոլոգիա
Լոռու մարզի Տաշիր - Լեռնահովիտ տարածաշրջաններում խմելու ջրում ֆտորի քանակի և կարիեսի տարածվածության դինամիկան
Բանալի բառեր. Տարածվածություն, ուժգնություն, կարիես, երեխաներ:
Վերջին հինգ տասնամյակում բժշկության մեջ ֆտորին տրված նշանակությունը պայմանավորված է կարիեսի տարածվածությամբ: Մոլորակի տարբեր հատվածներում կարիեսի տարածվածությունը խիստ տարբեր է: Ըստ Ա.Հ.Կ.-ի վիճակագրական տվյալների` տարածվածությունը տարբեր է նաեւ զարգացումը եւ զարգացող երկրներում: Սակայն ամեն ինչից անկախ, կարիեսի էթիոլոգիայում և տարածվածության մեջ հիմնական գործոններից մեկը մնում է խմելու ջրում ֆտորի օպտիմալ կոնցենտրացիայի բացակայությունը:
Բազմաթիվ կլինիկական հետազոտություններով ապացուցվել է, որ ֆտորի օպտիմալ քանակը խմելու ջրում պետք է կազմի 0.8-1.5 մգ 1 լիտրում: Այսպիսի խտության դեպքում հազվադեպ է դիտվում ֆլյուորորզ: Այդ ժամանակ առկա է կարիեսի հանդեպ կայունություն: Հետեւաբար ֆտորի օպտիմալ կոնցենտրացիան որոշելու համար հաշվի է առնվում երկու հիմնական ցուցանիշ` կարիեսի տարածվածության մակարդակը եւ ֆլյուորոզով ախտահաանման աստիճանը տվյալ տարածաշրջանում:
Բացի այդ, վերը նշված ցուցանիշներից խիստ կարեւորվում է նաեւ էնդեմիկ օջախների առկայությունը:
Հայաստանում 2003թ. Մ. Հերացու անվան բժշկական համալսարանի ստոմատոլոգիական հիվանդությունների կանխարգելման եւ մանկական ստոմատոլոգիայի ամբիոնի կողմից կատարվել է ուսումնասիրություն` մասնավորապես Սյունիքի եւ Արմավիրի մարզերում:
Նպատակն էր ուսումնասիրել տվյալ բնակավայրերում կարիեսի եւ ֆլյուորոզի տարածվածության մակարդակը, խմելու ջրում ֆտորով հագեցվածությունը:
Ըստ իս` ուսումնասիրության անհրաժեշտություն կա Հայասատանի բոլոր բնակավայրերում` հաշվի առնելով կարիեսի տարածվածության բարձր ցուցանիշները եւ ֆտորի կոնցենտրացիան խմելու ջրում:
Ինչեւէ, հարցը օրակարգային է ոչ միայն Սյունիքի և Արմավիրի մարզերում, այլ Հայաստանի բոլոր բնակավայրերում: 2003թ. կատարված ուսումնասիրություններում ընդգրկված են եղել տարիքային շատ նեղ շրջաններ, ինչը թույլ է տալիս ենթադրել, որ շատ ավելի մեծ է տարածվածության մակարդակը:
Պակաս տագնապահարույց չէ նաեւ Տաշիրի խմելու ջրում ֆտորի անհամեմատ ցածր կոնցենտրացիան, ինչով եւ պայմանավորված է տվյալ տարածաշրջանում ազգաբնակչության մոտ կարիեսի աճման միտումը: Համեմատության համար ֆտորի լաբորատոր փորձանմուշ է վերցվել երկու տարբեր ջրամբարներից` Տաշիր եւ Լեռնահովիտ: Ջրամբարները լցված են Արտեզյան մակերեսային ջրային ջրերով, եւ այս ջրային ռեսուրսները կազմում տարածաշրջանի խմելու ջրի .70-80%-ը:
2013թ. հունիս ամսվա տվյալներով Տաշիրի եւ Լեռնահովիտի խմելու ջրերում ֆտորի լաբորատոր ցուցանիշներն են. Իսկ մինչ այդ.
ֆտորիտ | |||
12.05.09 | Լեռնահովիտ | 042 | 0.0 |
14.08.09 | Տաշիր | 042 | 0.0 |
09.09.11 | Տաշիր | 042 | 0.05 |
30.09.11 | Տաշիր | 042 | 0.0 |
30.09.11 | Լեռնահովիտ | 042 | 0.0 |
22.05.12 | Լեռնահովիտ | 042 | 0.05 |
21.06.12 | Լեռնահովիտ | 042 | 0.13 |
10.07.12 | Տաշիր | 042 | 0.13 |
17.06.13 | Լեռնահովիտ | 042 | 0.0 |
17.06.13 | Տաշիր | 042 | 0.15 |
Ներկայացված են 3, 5 տարեկաննների մոտ կարիեսով ախտահարվածության դինամիկայի գնահատման արդյունքները։ Ընդհամենը հետազոտվել են 288 երեխաներ, ամեն խմբում 100 երեխայից ոչ պակաս (աղ. 1)։
Աղյուսակ 1: Հետազոտվածների բաշխումը ըստ տարիքի, սեռի
Սեռը / Տարածաշրջանը |
Տղաներ | Աղջիկներ | ||
3 տարեկան | 5 տարեկան | 3 տարեկան | 5 տարեկան | |
Տաշիր | 58 | 41 | 52 | 55 |
Լեռնահովիտ | 21 | 28 | 15 | 21 |
Գրականություն.
- Riete P. Kariesprophylaxe und konservierend therapie. Georg Thieme Verlag, Stuttdga New York, 1994
- Биоэлементы в медицине ( А. В. Скальный, И. А. Рудаков) 2004 Москва
![](images/calendar.png)
Կարդացեք նաև
![Հոլիվուդյան ժպիտի (վինիրների) դրական և բացասական կողմերը. հարցազրույց Wellmed ստոմատոլոգիական կենտրոնի ստոմատոլոգ-վիրաբույժ Վարդան Ստեփանյանի հետ Հոլիվուդյան ժպիտի (վինիրների) դրական և բացասական կողմերը. հարցազրույց Wellmed ստոմատոլոգիական կենտրոնի ստոմատոլոգ-վիրաբույժ Վարդան Ստեփանյանի հետ](up/article/small/file_62417_597570.jpg)
Հոլիվուդյան ժպիտ ունենալու գաղտնիքները բացահայտելու համար զրուցել ենք վերաբացված Wellmed ստոմատոլոգիական կենտրոնի ստոմատոլոգ-վիրաբույժ Վարդան Ստեփանյանին հետ...
![](images/calendar.png)
![Օրթոգնատիկ վիրահատություններ. հարցազրույց դիմածնոտային վիրաբույժ Աննա Ստեփանյանի հետ. armeniamedicalcenter.am Օրթոգնատիկ վիրահատություններ. հարցազրույց դիմածնոտային վիրաբույժ Աննա Ստեփանյանի հետ. armeniamedicalcenter.am](up/article/small/file_60350_4124683.jpg)
Ի՞նչ նպատակով են կատարվում օրթոգնատիկ վիրահատությունները:
Օրթոգնատիկ վիրահատությունների նպատակն է դիմածնոտային շրջանում վերականգնել էսթետիկ...
![](images/calendar.png)
![Ատամները սպիտակեցնելու 10 միջոց. ankakh.com Ատամները սպիտակեցնելու 10 միջոց. ankakh.com](up/article/small/file_48535_606150.jpg)
Կոսմետիկ ատամնաբուժության լոնդոնյան կենտրոնից բժիշկ Մերվին Դրույանի կարծիքով՝ կարևոր է, որ ատամների սպիտակեցումը բնական լինի, այսինքն՝ իր գույնով այն համապատասխանի աչքերի սպիտակին: Բրիտանացի բժիշկները համոզված են...
![](images/calendar.png)
![Դիմածնոտային վիրաբույժը փրկում է՝ հեռացնելով քրոնիկ ինֆեկցիայի օջախ հանդիսացող ատամը Դիմածնոտային վիրաբույժը փրկում է՝ հեռացնելով քրոնիկ ինֆեկցիայի օջախ հանդիսացող ատամը](up/article/small/file_56997_1366648.jpg)
Մարդիկ հաճախ հետաձգում են ստոմատոլոգին այցելությունը։ Դիմանում են, սպասում՝ մտածելով, թե ցավ է, կանցնի։ Բայց իրականում խնդիրը գնալով բարդանում է, ու կարող է բարդանալ այնքան, որ բուժմամբ զբաղվի ոչ թե ստոմատոլոգը...
![](images/calendar.png)
![Մեխակի փոշին և կոկոսի յուղը՝ ատամնացավի դեմ Մեխակի փոշին և կոկոսի յուղը՝ ատամնացավի դեմ](up/article/small/file_45687_9537036.jpeg)
Անպատեհ ի հայտ եկող ատամնացավը լուրջ անհանգստություն է, հատկապես եթե սկսվում է հանգստյան օրերին կամ հատուկ իրադարձությունների նախօրեին, երբեմն էլ ստիպված ենք լինում օրերով...
![](images/calendar.png)
![Միջոց ատամնացավի դեմ. 168.am Միջոց ատամնացավի դեմ. 168.am](up/article/small/file_45539_436426.jpg)
Ժողովրդական բժշկությունն ունի բազմաթիվ բաղադրատոմսեր, որոնք օգնում են սաստիկ ատամնացավի դեպքում: takprosto կայքն առաջարկում է մի բաղադրատոմս, որը կօգնի ազատվել այդ տհաճ ցավից...
![](images/calendar.png)
![Ինչպես ազատվել ատամի ցավից տնային պայմաններում. 168.am Ինչպես ազատվել ատամի ցավից տնային պայմաններում. 168.am](up/article/small/file_45374_2414909.jpg)
Ատամի արմատի ցանկացած վնասվածք անտանելի ցավ է առաջացնում։ Fithacker.ru կայքը գրում է, որ նյարդի վնասման մի քանի պատճառներ կան...
![](images/calendar.png)
![Միջոց ստոմատիտի դեմ. 168.am Միջոց ստոմատիտի դեմ. 168.am](up/article/small/file_45144_6815591.jpg)
Ստոմատիտը բերանի խոռոչի հիվանդություն է, բավականին ցավոտ է, կարող է ի հայտ գալ բերանի խոռոչի լորձաթաղանթի տարբեր հատվածներում, լնդերի մոտ կամ լեզվի վերևի հատվածում...
![](images/calendar.png)
![Բերանի խոռոչը որպես Helicobacter pylori-ի ռեզերվուար Բերանի խոռոչը որպես Helicobacter pylori-ի ռեզերվուար](up/article/small/file_44799_7055480.jpeg)
Ստամոքսի և 12-մատնյա աղու խոցը ժամանակակից գաստրոէնտերոլոգիայի կարևորագույն խնդիրներից են։ Ամբողջ աշխարհում նկատվում է ստամոքսաղիքային տրակտի հիվանդությունների երիտասարդացում բացի դա տարեցների...
![](images/calendar.png)
![Պարօդոնտիտի դերը տարբեր օրգան-համակարգերի ախտահարումների էթիոպաթոգենեզում Պարօդոնտիտի դերը տարբեր օրգան-համակարգերի ախտահարումների էթիոպաթոգենեզում](up/article/small/file_44471_3200270.png)
Բերանի խոռոչի օրգանների և հյուսվածքների տարբեր հիվանդությունների շարքում պարօդոնտի ախտահարումները մարդկային օրգանիզմի առավել հաճախ հանդիպող հիվանդություններն են։ Այս հիվանդություննները...
![](images/calendar.png)
![Սեռական հորմոնների դերը քրոնիկական գեներալիզացված պարօդոնտիտի պաթոգենեզում Սեռական հորմոնների դերը քրոնիկական գեներալիզացված պարօդոնտիտի պաթոգենեզում](up/article/small/file_44472_9638381.jpg)
Հորմոններ են կոչվում ֆիզիոլոգիապես ակտիվ նյութերը, որոնք արտադրվում են հատուկ օրգաններով կամ մասնագիտացված բջիջների խմբերով, մտնում արյուն և ուրույն ազդեցություն են գործում առանձին օրգանների...
![](images/calendar.png)
![Ինչպես բուժել կարիեսը ընդամենը 4 բաղադրիչով. yourhit.ru Ինչպես բուժել կարիեսը ընդամենը 4 բաղադրիչով. yourhit.ru](up/article/small/file_43423_1861880.jpg)
Ցանկալի արդյունքին հասնելու համար՝ պետք է մի փոքր փոփոխություն մտցնել սննդակարգում. շատացնել կաթնամթերքը, կանաչեղենը, ընկուզեղենը, ձուն, ծովամթերքը...
![](images/calendar.png)
![](images/white_bl.gif)
![](images/white_br.gif)
![](images/white_tr.gif)
![](images/white_tl.gif)
ԱՄԵՆԱԸՆԹԵՐՑՎԱԾ ՀՈԴՎԱԾՆԵՐԸ
-
Ժողովրդական դեղամիջոցներ
-
Հղիություն. 4-րդ ամիս
-
Հղիություն. 7-րդ ամիս
-
Կոճապղպեղ նույնն է՝ իմբիր, Ginger եւ Zingiber Officinale
-
Հղիություն. 6-րդ ամիս
-
«Արագիլ» հիմնադրամը ստեղծված է՝ օգնելու անպտղությամբ տառապող զույգերին. Կարինե Թոխունց
-
Հղիություն. 2-րդ ամիս
- 4-7 ամսական երեխաների սնուցումը
-
Ամուսնական առաջին գիշերը
-
Ընկերության մասին
-
Ինչպես ազատվել անցանկալի մազերից
-
Խնձորը` պզուկների դեմ. ազատվիր նրանցից 1 գիշերվա ընթացքում
-
Պարզվում է ապագա երեխայի սեռը կախված է մայրիկի սնունդից
-
Դդում
-
Կոճապղպեղ՝ նիհարելու համար (կոճապղպեղի թեյ)
-
Հիվանդություն, որը փոխում է մեր կյանքը` կրծագեղձի քաղցկեղ
-
Սեռական գրգռում
-
Արգանդի միոմա. նախանշանները, պատճառներն ու բուժումը
-
Երիցուկ դեղատնային - Ромашка аптечная - Matricaria chamomilla L.
-
Չիչխանի օգտակար հատկությունները
-
Քարավուզ (նույն ինքը՝ նեխուր)
-
Ինչպես ազատվել բերանի վատ հոտից`պարզ միջոց
-
Դիմակներ` մազերի համար
-
Հղիություն. 1-ին ամիս
-
Կրծքի ցավե՞ր ունեք. ինչ անել
-
Ընդհանուր տեղեկություններ մարմնի համակարգերի մասին
-
Ընտրություն ըստ հորոսկոպի
-
Հիվանդություն, որի համար պետք չէ ամաչել (թութք)
-
Հեշտոցային արտադրության պատճառները. մասնագետի անդրադարձը
- Բերանի խոռոչի լորձաթաղանթի ախտահարումը սովորական բշտախտի ժամանակ (սկիզբը` նախորդ համարում)
-
Հղիությունը և նախապատրաստվելը դրան
- Խոսենք այդ մասին. ձեռնաշարժություն
-
Երբ գլխացավն ախտանիշ է: Հանճարեղ և օժտված մարդկանց հիվանդություն
-
Լեղաքարային հիվանդություն. բուժման մեթոդները
-
Սեռական թուլության առաջին նախանշանները. news.am
-
Էկզեմայի տեսակները և բուժումը
-
Ուլտրաձայնային դոպլերոգրաֆիա (երկակի (դուպլեքս) անոթների)
-
ՈւՆԱԲԻ: Արևելյան բժշկության գաղտնիքները
-
Իրիդիոսքրինինգ
-
Գամմա-դանակը նշտարի փոխարեն